Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ

Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ του Εντουάρ Λουί, μτφρ. Μιχ. Αρβανίτης, Αντίποδες, 2022⁶

Ένα μικρό αγόρι, ο Εντύ  Μπελγκέλ, γεννιέται το1992,  σε μια περιθωριοποιημένη οικογένεια  που ζει στην ανέχεια. Όταν δεν έχουν να φάνε, τρώνε ψάρια, που ψαρεύει ο πατέρας «στις λίμνες στην άκρη του χωριού».                                                                                      Κάθε πρωί, η μητέρα του, τον πιέζει να βλέπει τηλεόραση.  «Δες κινούμενα σχέδια, κάνει καλό, θα σε ηρεμήσει πριν πας σχολείο». Συχνά, του προτείνει ως δέλεαρ – επιβράβευση την απουσία από το σχολείο. « Αύριο δεν θα πας σχολείο,  αλλά θα με βοηθήσεις να καθαρίσω το σπίτι…».

 Ο μικρός Εντύ ασφυκτιά σε ένα «κλειστό» χωριό,  το Hallencourt στη Β. Γαλλία.  Δεν υπάρχουν ευκαιρίες, λείπουν τα ερεθίσματα, ούτε ίχνος κουλτούρας. Η ζωή του στο σχολείο γίνεται κόλαση, καθώς «οι μάγκες» του σχολείου τον  τρομοκρατούν ανελέητα, γιατί ο Εντύ είναι διαφορετικός. Μόνος υποφέρει. Μόνος φοβάται. Σιωπά.

Με τη ματιά της Εύης Ζερβού Καλλιακούδη

Ο Εντύ, ωστόσο, βρίσκει μια όαση στη θεατρική ομάδα τού σχολείου του, όπου γράφει εργάκια και παίζει κωμικούς, κυρίως,  ρόλους. Αυτή η επιλογή τού δίνει ώθηση. Του ανοίγει δρόμους. Στα δεκαπέντε του, ανοίγει τα φτερά του για την Αμιένη. Φεύγει από το χωριό  και αποχωρίζεται ασμένως την πατρική οικογένεια. Αρχίζει η ενηλικίωση.

Στο Λύκειο Μαντλέν-Μισελίς της Αμιένης, της μεγαλύτερης πόλης της περιφέρειας, υπήρχε κατεύθυνση δραματικής τέχνης. Εδώ ο Εντύ θα πάρει το μπακαλορεά. «Κανείς δεν το είχε πάρει στην οικογένεια και σχεδόν κανένας σε ολόκληρο το χωριό, εκτός από τα παιδιά των καθηγητών, του δημάρχου και της μπακάλισσας». 

Το επόμενο βήμα του είναι εντυπωσιακό. Ο Εντύ επιλέγεται στην περιπόθητη Ecole Normale Superieure. Σπουδάζει κοινωνικές επιστήμες και φιλοσοφία και, παράλληλα, διασταυρώνεται με τους πιο επιδραστικούς  προοδευτικούς διανοούμενους της Γαλλίας. Αναλαμβάνει την επιμέλεια ενός τόμου για τον P. Bourdieu (1930 -2002), με τίτλο Η ανυπακοή ως κληροδότημα (L’ insoumission en heritage, PUF 2013).

Στον τόμο γράφουν μεταξύ άλλων οι Annie Ernaux (γενν. 1940), ο Didier Eribon (γενν. 1953), o Geoffry de Lagasnerie (γενν. 1981) κ. ά.  Έτσι, ο Εντουάρ Λουί, δεν υπάρχει πια Εντύ Μπελγκέλ,  μπαίνει σε έναν κύκλο κριτικών διανοουμένων με ανοιχτούς ορίζοντες, κοινωνιολογική σκέψη και πολιτική θέση.

 Ο νεαρός συγγραφέας, ακολουθώντας το δρόμο της Annie Ernaux (Τα χρόνια κ. ά.) και του Didier Eribon (Επιστροφή στη Ρενς), στον οποίο και  αφιερώνει το πρώτο του βιβλίο (Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ),  σε όλα τα έργα του  αυτοπροσωπογραφείται με τον γνωστό ιδιαίτερο τρόπο που το  κάνουν οι δυο μεγαλύτεροι ηλικιακά Γάλλοι ομότεχνοί του. Με έναυσμα δηλ. την ατομική περίπτωση, ξεδιπλώνει κοινωνικές πτυχές, που αγκαλιάζουν πολλούς ανθρώπους.

Άλλωστε και οι τρεις λογοτέχνες, Ernaux, Eribon και Louis, έχουν σχετικά παρόμοιες κοινωνικοοικονομικές αφετηρίες. Και οι τρεις, με όχημα την παιδεία, που σε πολλές περιπτώσεις είναι μοχλός κοινωνικής κινητικότητας, διαρρηγνύουν τους δεσμούς με την γενέθλια πόλη τους και το περιβάλλον τους, παραμένουν ωστόσο συνειδητά στο χώρο της κοινωνικοπολιτικά ευαισθητοποιημένης γραφής.

«Όταν γράφω για το “εγώ” σε ένα αυτοβιογραφικό κείμενο, εννοώ ένα “εγώ” διαποτισμένο από τον κόσμο, από τους κοινωνικούς μηχανισμούς, από τις κοινωνικές κατασκευές, από την ταυτότητα φύλου, από την φυλετική και ταξική ταυτότητα». Με αυτή τη φράση, ο Εντουάρ  Λουί τα είπε όλα.

Αυτό το “enfant terrible”  των γαλλικών γραμμάτων, που μεταφράζεται σε πάμπολλες γλώσσες και  διαβάζεται μανιωδώς, κυρίως από αναγνωστικό κοινό νέων, το γνωρίσαμε και στην Ελλάδα πρόσφατα από τον εκδοτικό οίκο Αντίποδες.

 Τα έργα του δεν αφήνουν κανέναν αδιάφορο. Κρίνονται, προκαλούν συζητήσεις, ενθουσιάζουν ή, αντίθετα, αντιμετωπίζονται επιφυλακτικά, καθώς ο Εντύ Λουί δεν λειαίνει τις λέξεις του, δεν ωραιοποιεί συμπεριφορές, αλλά γράφει με έναν τρόπο ορμητικό, που καμιά φορά γίνεται έντονος και επιθετικός. Θα συνεχίσουμε με τον Εντουάρ Λουί και τα βιβλία του. Σύντομα; Ίδωμεν.