Γιλάν, η πριγκίπισσα των φιδιών, Μ. Σκιαδαρέση

Γιλάν, η πριγκίπισσα των φιδιών, Μ. Σκιαδαρέση, ΠΑΤΑΚΗΣ, 2017 – ΝΟΥΒΕΛΑ για παιδιά  

Η απόλαυση της προφορικότητας              

Είναι χαρακτηριστική περίπτωση βιβλίου που έχει αποδέκτες ένα πλήθος ηλικιών, απευθύνεται σε διαφορετικές γενιές και ως κείμενο αφορά όλους μας, εμάς και τα παιδιά μας.  Το βιβλίο Γιλάν, η πριγκίπισσα των φιδιών της Μαρίας Σκιαδαρέση, εκδ. ΠΑΤΑΚΗ, 2017,  το διάβασα απνευστί και το ξαναδιάβασα με άλλο ρυθμό, καθώς είχα ακροατές χαριτωμένα πλάσματα, που διέκοπταν, ρωτούσαν και απολάμβαναν.

Με τη ματιά της Εύης Ζερβού Καλλιακούδη

Εμείς, οι ώριμοι, απολαμβάνουμε τη γλωσσική ευρυθμία του κειμένου, που  είναι  πυκνό και λιτό.  Στις  σελίδες του βιβλίου φωλιάζουν προαιώνιοι μύθοι με αρχετυπικά μοτίβα. Έχουν τις ρίζες τους στις χώρες της Ανατολής, αλλά  συνειρμικά μας μεταφέρουν  στον αρχαιοελληνικό μύθο. Βρίσκουμε, εμείς οι μεγάλοι,  τα νήματα που συνδέουν τα παραμύθια της Ανατολής με τα αρχαία δρώμενα προς τιμή του Διονύσου.  Τα «πλάσματα που δεν είχαν μόνο μία μορφή, μα άλλαζαν κατά τις περιστάσεις όψη, σχήμα και μέγεθος…» ( σσ. 11 και 114) παραπέμπουν στα  βαμμένα με τρυγία πρόσωπα και στις μάσκες των Διονυσιακών τελετών. Η  απαγωγή της όμορφης κόρης, παρόλο που στο βιβλίο της Μ. Σκ. είναι ανεστραμμένη τοπικά, επιτρέπει τη σύνδεση με τον μύθο της αρπαγής της Περσεφόνης.

Οι έφηβοι την ώρα της δικής τους ανάγνωσης θα συναντηθούν με τα τρία βασίλεια της ιστορίας. Διασταυρώνονται με  ήρωες και αντιήρωες, έρχονται  αντιμέτωποι με  διλήμματα, ονειροπολούν  στις σελίδες του  έρωτα, ταράζονται από τα  παιχνίδια εξουσίας, ακουμπάνε σε απόσταση αναπνοής το  καλό και το κακό.  Αυθόρμητα αποκωδικοποιούν τις αλληγορίες και τους συμβολισμούς και προσδιορίζουν τις αντιστοιχίες ανάμεσα στο μύθο και την πραγματικότητα. Οι πιο υποψιασμένοι έφηβοι  θα θελήσουν να δοκιμάσουν κοινωνικές και πολιτικές επικαιροποιήσεις που μετουσιώθηκαν στην ιστορία της Γιλάν και  «κλείνουν το νόημα της ζωής μέσα σ΄ένα παραμύθι».

Τα παιδιά μας απολαμβάνουν τη  γλώσσα  όταν το διαβάζουν.  Σαν να έχει καταγραφεί η προφορικότητα και να έχει διοχετευτεί  στο γραπτό κείμενο. Τους αρέσει ο ζωντανός, άμεσος και λιτός τρόπος έκφρασης. Τους αρέσουν οι πολλές συναντήσεις. Συναντούν βασιλιάδες και πριγκίπισσες, μυθικούς ήρωες και παράξενους απροσδιόριστους τόπους, ονειρεύονται μαζί με την  Γιλάν, ταυτίζονται με το καλό, τρομάζουν με τις ακραίες καταστάσεις, αλλά ταυτόχρονα  ξεπερνούν τους  φόβους  τους για το κακό. Άλλωστε το βιβλίο, όταν πρωτοκυκλοφόρησε το 2004 από τις εκδόσεις Φαντασία,  απευθυνόταν, κυρίως,  σε αναγνώστες παιδιά.

Φτάνουμε στην τελευταία σελίδα. Κλείνουμε τα μάτια και κάνουμε μια σύντομη αποτίμηση. Το φανταστικό αναμειγνύεται με το πραγματικό, το φυσικό μπλέκεται με το υπερφυσικό. Οι χαρακτήρες μοιάζουν μονοσήμαντοι και οι ήρωες δένονται αντιθετικά. Τα γεγονότα κλιμακώνονται. Το καλό συγκρούεται με το κακό. Η ιστορία ξετυλίγεται πέρα από τα όρια του τόπου και του χρόνου. Διαβάσαμε ένα παραμύθι για μικρούς και μεγάλους.

Η καρδιά μας είναι ανάλαφρη. Το καλό θριαμβεύει. Το τέλος είναι αίσιο. Η έκβαση της ιστορίας προκαλεί την κάθαρση. Καταλαγιάζει η συναισθηματική έντασή μας.  Ισορροπούν  και τα συναισθήματα των πρωταγωνιστών. «Καθαίρεται» η μορφή της Γιλάν καθώς και η μορφή του Κουρτ που αρμονικά «κράτησαν τη συμμαχία (τους) και κυβέρνησαν σωστά, όπως οι γονείς τους».

Ε. Ζερβού –Καλλιακούδη