Ένα σχολικό βιβλίο που αγαπήθηκε

 

Ένα σχολικό βιβλίο που αγαπήθηκε

ΠΡΙΝ ΕΚΑΤΟ ΧΡΟΝΙΑ

Τυχερά τα παιδιά του 1918, που για πρώτη φορά  είχαν στα χέρια τους αναγνωστικό,  γραμμένο στη δημοτική γλώσσα. Το βιβλίο τους, Τα ψηλά βουνά, αγαπήθηκε και από τους μαθητές  της Γ ΄ Δημοτικού  και από τους δασκάλους.

Στα επόμενα χρόνια, όταν αποσύρθηκε από τα Σχολεία, καθώς πολεμήθηκε  λυσσαλέα,  εξακολουθούσε να κερδίζει  ως εξωσχολικό ανάγνωσμα τους μικρούς αναγνώστες.

Συγγραφέας του ο Ζαχαρίας  Παπαντωνίου, ένας τεχνίτης του λόγου, γνώστης των λογοτεχνικών και εικαστικών ευρωπαϊκών ρευμάτων, που ασχολείται και με την παιδική λογοτεχνία.  Το γράφει στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του 1917. Στο μυθιστόρημα  Τα Ψηλά βουνά  παρακολουθούμε το νήμα της δράσης μιας ομάδας παιδιών  και, ταυτόχρονα, διαβάζουμε ένα σωρό εγκείμενα: δημοτικό τραγούδι, επιστολές, λαϊκές αφηγήσεις. Τα σκίτσα του βιβλίου είναι του ίδιου του Ζ. Παπαντωνίου.  Την εικονογράφηση έχει αναλάβει  ο ζωγράφος Πέτρος Ρούμπος.                                           Οι μικροί μαθητές διαβάζουν ένα γοητευτικό κείμενο. Υπάρχουν εναλλαγές, δράση, απρόοπτα, κινητικότητα. Το ελληνικό τοπίο θυμίζει πίνακες ζωγραφικής. Οι μυρωδιές της φύσης, ο δροσερός βουνίσιος αέρας, τα νερά, το τραγούδι των γρύλων, ο ήχος των κουδουνιών, ο έναστρος ουρανός, οι καλύβες, το βουνό, το δάσος  φτιάχνουν ένα σκηνικό αξεπέραστο. Οι μικροί αναγνώστες  ενθουσιάζονται από τις περιπέτειες και τις πρωτοβουλίες των παιδιών, που κάνουν διακοπές χωρίς τους γονείς τους,  στο βουνό, σε ένα τοπίο που προκαλεί και γοητεύει.

Οι συγγραφείς της  παιδικής  Λογοτεχνίας, συνήθως, φροντίζουν στα κείμενά τους  να απομακρύνουν,  με διάφορες επινοήσεις,  τους γονείς από τον σκηνικό χώρο. Θέλουν να κάνουν πρωταγωνιστές τα παιδιά. Μακριά από τους γονείς, τα παιδιά απολαμβάνουν  την ελευθερία τους   τολμώντας να βάλουν τους δικούς τους κανόνες. Επιπλέον έχουν την ευκαιρία να  πειραματιστούν, να δοκιμάσουν άφοβα καινούργιες δυνατότητες.  Αναγκάζονται να αναμετρηθούν με δυσκολίες, βρίσκουν λύσεις  και ανακαλύπτουν σιγά – σιγά  τον εαυτό τους. Οι «παραθεριστές» στα Ψηλά βουνά της Ρούμελης πραγματικά αναμετριούνται με τη ζωή και τον εαυτό τους, καθώς δημιουργούν μια κοινότητα με ομαδικό πνεύμα και πνεύμα αλληλεγγύης.                                                                                     «Καθένας εργάστηκε για τον εαυτό του, αλλά και για όλους, όλοι πάλι δούλεψαν για τον ένα. Έτσι έκαμαν εκείνο που λέμε κοινότητα…                                                              Τότε η μικρή τους κοινότητα θα γίνει παράδειγμα για πολλές άλλες».                                                             

Το θέμα, το σκηνικό και  οι ήρωες του αναγνωστικού υπηρετούν το νέο παιδαγωγικό πνεύμα,  που βασίζεται στο Σχολείο εργασίας. Ο  θεσμός  της αυτοδιοίκησης ως μέσο διαπαιδαγώγησης και  η συνεχής πρακτικοποίηση των γνώσεων αποτελούν βασικές αρχές του Σχολείου εργασίας.  Τα παιδιά-ήρωες  του αναγνωστικού έχουν αρμοδιότητες, αναλαμβάνουν ευθύνες, αναπτύσσουν διαπροσωπικές σχέσεις, δημιουργούν φιλίες και είναι χαρούμενα και δημιουργικά. Μαθαίνουν με τρόπο  βιωματικό. Η θεωρία δεν έχει θέση στη ζωή τους. Μαγειρεύουν, όλοι μαζί,  πατάτες γιαχνί και από ό,τι φαίνεται το καταδιασκεδάζουν. Φτιάχνουν δρόμους για να διευκολύνουν την επικοινωνία των χωριών,  γίνονται εθελοντές δασοφύλακες για να προστατεύσουν το δάσος από την παράνομη υλοτομία, επιλέγουν ποιος είναι ο κατάλληλος ανάμεσά τους για να  μάθει  γράμματα στο μικρό βοσκόπουλο, τον Λάμπρο. Κι έτσι, μετά από χρόνια «φάνηκε … ένας δάσκαλος που άφησε όνομα. Έπαιρνε τα παιδιά και τα δίδασκε κάτω από τα δέντρα. Όταν δεν ήταν βαρυχειμωνιά, είχαν για σχολείο πότε ένα πεύκο, πότε έναν πλάτανο. Έπαιρναν το βιβλίο τους και διάβαζαν μαζί του απάνω στους λόφους, στον ήλιο και στον αέρα».

Εύη Ζερβού Καλλιακούδη

Ο πίνακας είναι του ζωγράφου Έκτορα Δούκα (1885-1969)