Ο Μικρός μάγος και άλλες ιστορίες, Ηλ. Τουμασάτου

Ο μικρός μάγος και άλλες ιστορίες, Ηλία Τουμασάτου, Αιγιαλός, 2014-ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΙΗΓΗΜΑΤΩΝ

       Η ποιητική της αυτοβιογραφικότητας

«Η αληθινή ευτυχία είναι πατάτες τηγανητές»

Μια συλλογή αφηγημάτων ( διηγημάτων και παραμυθιών για μικρούς και μεγάλους ) του Ηλία Τουμασάτου με τίτλο Ο μικρός μάγος και άλλες ιστορίες, τίτλο  που παραπέμπει, ίσως,  στην Παιδική Λογοτεχνία, συνθέτει έναν  παράξενα  αινιγματικό τόμο  που προκαλεί ευχάριστα τον αναγνώστη. Τα αινίγματα αφορούν τα περικείμενα και ξεκινούν ήδη από το εξώφυλλο.

Κριτική από Εύη Ζερβού Καλλιακούδη

Δέστε στο εξώφυλλο τον μικρό μάγο, που δεν μοιάζει καθόλου με κλασικό μάγο του παραμυθιού, εκτός, ίσως, από το καπέλο που κρατά με το ακροδάχτυλα.

Και  η λέξη του τίτλου « μικρός » είναι διαγραμμένη με κόκκινη γραμμή! Τι να υπαινίσσεται άραγε; Στο εσώφυλλο διαβάζω : « Στο Δημήτρη, τον καλύτερο γιο του κόσμου». Προσπαθώ να βρω τα κλειδιά για να προσπελάσω τα περικείμενα,  να καταλάβω πώς δένονται μεταξύ τους,  ώστε  να γίνουν  άγγελοι και  οδηγοί μου. Αυτό το παιχνίδι με τα κλειδιά, που τελικά μου αποκαλύφτηκαν  μόνο μετά την ολοκλήρωση της ανάγνωσης, πάντα με γοητεύει.

Τα πρώτα κείμενα  είναι αυτοβιογραφικά.  Νοσταλγικά κείμενα. Σου αφήνουν την υπέροχη γεύση της καραμέλας που απολαμβάναμε  στα  αθώα παιδικά μας χρόνια στα διαλείμματα του Σχολείου. Σε ακουμπούν με μια ιδιότυπη μελωδία, γραμμένη σε τόνους χαμηλούς , ερμηνευμένη με τρόπο τρυφερό, με  φωνή ευαίσθητη κι αισθαντική. Ο Ηλίας Τουμασάτος  αυτοαποκαλύπτεται σε μια γραφή τόσο αληθινή και τόσο στιλπνή, όπου ο κάθε αναγνώστης μπορεί να καθρεφτιστεί αναγνωρίζοντας κομμάτια της δικής του διαδρομής. Άλλωστε  τα κείμενά του  αποτελούν το   χρονικό μιας ζωής και μιας εποχής, τόσο κοντινής και συγχρόνως κάπως απόμακρης. Τα σκηνικά,  – το σχολείο, το δωμάτιο της εφηβείας, το λεωφορείο για την Αγία Κυριακή, τα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα, η Βιβλιοθήκη-, συνθέτουν τις  προφάσεις και τις  συμβάσεις για να γίνει διαυγέστερη  η συμπόρευση με τον αναγνώστη.

Ευτυχισμένος όποιος στα παιδικά του χρόνια απολάμβανε τα καλοκαίρια  δίπλα στη  γιαγιά  Γιουστίνα   « που νόμιζες ότι κυριολεκτικά περπατούσε στον αέρα, αφού ούτε τα βήματά της δεν ακούγονταν, ποτέ δεν γκρίνιαζε, ποτέ δεν μας φώναζε, αντίθετα, έμοιαζε τρισευτυχισμένη που για λίγο καιρό το σπιτάκι της γινόταν χάβρα όχι Ιουδαίων αλλά εγγονών ».                                                                                      Εκείνα  τα καλοκαίρια στο νησί, στο χωριουδάκι της Άσσου, γίνονταν ακόμη πιο παραδεισένια κοντά στη γιαγιά Ρεγγίνα, «ένα σπουργιτάκι που κυκλοφορούσε προσπαθώντας καλά καλά να μην ανασαίνει>>,  που κερνούσε «φρέσκο νερό με το σίκλο από τη στέρνα ». Η γιαγιά Μαργαρίτα, αληθινή  τεχνίτρα στις τηγανητές πατάτες τις  «πασπα-λισμένες με ρίγανη», αποκάλυψε ένα παράξενο μυστικό   που σφρά-γισε δια βίου τον αφηγητή – ήρωα: «Η αληθινή ευτυχία είναι πατάτες τηγανητές».

          Αυτό το ελάχιστο,  που απογειώνει τα αισθήματα και πυροδοτεί τη φαντασία, παύει πια να είναι ελάχιστο στη Λογοτεχνία του Η. Τ., γιατί, καθώς   συναντιέται με τον αφηγητή, μεταλλάσσεται σε βίωμα τεράστιο, μοναδικό και σημαντικό. Παίρνει νόημα και γίνεται  κοσμοθεωρία.  Αποθεώνεται  στο «πρώτο εικοσάρι» στο Γυμνάσιο, στο «γκραν γκρουν» του μπλε Volkswagen, στις αίθουσες της Νομικής και «στα μικρά και μεγάλα καφέ, Σόλωνος και Μασσαλίας», στο τραγούδι  από την ταινία  «Τα Παιδιά της Χορωδίας». Το ίδιο ακριβώς  συναίσθημα με εκείνο του ποιητή, όταν έγραφε :                                                                         «Μ’ ένα τίποτα έζησα……..                                                                                        Ώσπου τέλος ένιωσα                                                                                                    κι ας πα να μ’ έλεγαν τρελό                                                                                     πως από να τίποτα γίνεται ο Παράδεισος. ( Οδ. Ελύτης )

Ένα νοητό μικρό διάφανο νήμα χωρίζει ανεπαίσθητα το βιβλίο σε δύο μέρη. Στο δεύτερο μέρος παρακολουθούμε  κείμενα που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως φιλοσοφικά παραμύθια  με περιεχόμενο αλληγορικό και συμβολικό. Είναι είδος που ελάχιστα έχει καλλιεργηθεί στη Νεοελληνική Λογοτεχνία. Ο  Η. Τ.  δοκιμάζεται  ως λογοτέχνης αυτού του είδους  και με αξιοθαύμαστη  επιτυχία  πραγματώνει ένα σπουδαίο αποτέλεσμα.

Εδώ συναντιόμαστε με τον μικρό μάγο του τίτλου,  που μετά τη δοκιμασία της μονομαχίας και μετά το ταξίδι πάνω στο αστέρι, ενηλικιώνεται. Δεν είναι πια μικρός.  Να, λοιπόν, πώς  εξηγείται η διαγραφή της λέξης  στον τίτλο του βιβλίου.

Το αυτοβιογραφικό γίνεται αυτοπροσωπογραφικό στα κείμενα του δεύτερου μέρους. Είναι αξιοσημείωτα στοργική η ματιά του αφηγητή για όλα τα πλάσματα. Στοργική και ελαφρά ανήσυχη. Ωστόσο γαληνεύ-ει ο αναγνώστης, γιατί όλα τα κείμενα αποπνέουν  ανθρωπιά και ειλικρίνεια. Τελειώνουν με κάθαρση που παίρνει τη μορφή της ελπίδας,  θυμίζοντας κάποιες φορές, τουλάχιστον σε πρώτο επίπεδο, δηλ. ως προς την προσβασιμότητα του κειμένου και ως προς την ευαισθησία για τον άνθρωπο,  τη γραφή του Α. Σαμαράκη.

Είναι από τα βιβλία που θα αγαπηθούν από τον έμπειρο αναγνώστη, ο οποίος  ανακαλύπτει  στις γραμμές  ότι πρόκειται για κείμενο πολυδύναμο, που, επειδή « η απλότητα είναι το προσωπείο του βάθους », μεταμορφώνονται  ακόμη και σε σεμνά μεταμφιεσμένο δοκιμιακό λόγο. Για τον έφηβο ή τον ερασιτέχνη αναγνώστη η επιφανειακή στιλπνότητα των κειμένων αποτελούν τον μυητικό δρόμο που οδηγεί στην αληθινή  Λογοτεχνία.

Οι ανήλικοι αναγνώστες, τα παιδιά αλλά και οι έφηβοι, συναντιούνται με τα πιο απίθανα και παράδοξα  πράγματα, καθώς  ιερές λεπτομέρειες  κεντούν  την αγωνία, την προσμονή,  την αναζήτηση, τη δικαίωση.

Ο συγγραφέας διαθέτει έναν αισθαντικό,  διακριτικό και βιωματικό  τρόπο για να αποτυπώσει οπτικές του γενέθλιου τόπου με απολύτως λογοτεχνικούς όρους.  Η Κεφαλονιά  ( στο πρώτο μέρος ) και ο γοητευτικός ουρανός της ( στο δεύτερο ) αποδεικνύονται  ιδανικό σκηνικό, η τοπιογραφία (Άσσος, Αργοστόλι, Βιβλιοθήκη) πλέκεται με την ανάμνηση, τα πρόσωπα,  αυθεντικά, με την αναγνωρίσιμη ιδιοσυγκρασία τους, καθώς αποπνέουν ένστικτο, ευφυία  και συναίσθημα,  γίνονται αγαπητά σε κάθε αναγνώστη. Ο Η. Τ. , χωρίς να πέφτει στην παγίδα της απλοΪκότητας, της τυποποίησης ή του φολκλόρ, μετατρέπει την Κεφαλονιά σε κοιτίδα (ή ουτοπία ) της παιδικής ηλικίας, σε αφετηρία ονείρων, σε δεξαμενή αναμνήσεων. Έχει, επίσης, τη σημειολογία του το γεγονός ότι ο Η. Τ. επιλέγει τοπικό εκδοτικό οίκο για να εκδώσει το έργο του.

  Όποιος διαβάσει τις σελίδες του βιβλίου  θα έχει τη χαρά της προσωπικής ανακάλυψης. Και το βιογραφικό σημείωμα στα αυτιά του εξωφύλλου με  φωτογραφία συμβολικά σκηνοθετημένη   θα μπορούσε να αποτελεί μια μορφή πυξίδας.                                                                     Είμαι σίγουρη ότι το αναγνωστικό κοινό θα θελήσει  να συναντηθεί συνειδητά με το κείμενο. Έχω, επίσης, την πεποίθηση ότι  ο συγγρα-φέας του  Ηλίας Τουμαζάτος θα εξακολουθήσει να καλλιεργεί με μεγάλη επιτυχία  αυτό το ιδιαίτερο είδος γραφής, το πολύτιμο και σπάνιο στα Γράμματά μας, που ο ίδιος μοιάζει να το δουλεύει σαν χειροποίητη εικαστική μικρογραφία σπουδαίας καλλιτεχνικής αξίας.