Η εποχή των κερασιών, Νικολά Μπαρρό, Πατάκης, 20178-ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
Με ξάφνιασε ευχάριστα το ρομαντικό εξώφυλλο και ο εξίσου ρομαντικός τίτλος, παρόλο που παραπέμπει στο τραγούδι της επανάστασης. «Η εποχή των κερασιών», όμως, στο μυθιστόρημα δεν έχει σχέση με το επαναστατικό τραγούδι. Είναι η ονομασία ενός μικρού ατμοσφαιρικού παριζιάνικου εστιατορίου, στην οδό Πρενσές. Αυτός ο τίτλος έχει επιλεγεί για την ελληνική έκδοση, ενώ ο τίτλος του γερμανικού πρωτοτύπου είναι Das Lacheln der Frauen (Το μειδίαμα των γυναικών) .
Με τη ματιά της Εύης Ζερβού Καλλιακούδη
Νιώθουμε ότι διαβάζουμε ένα εύκολο και ευχάριστο κείμενο που κυλά αβίαστα σαν παραμύθι. Δεν χρειάζεται να γυρίζουμε πίσω για να ξαναδιαβάσουμε δύσκολα, ασαφή ή υπαινικτικά σημεία. Σαν να είναι ένα βιβλίο – συντροφιά για τις στιγμές που έχουμε ανάγκη απλές, γλυκές και αισιόδοξες καταστάσεις. Για τις στιγμές που θέλουμε, κυρίως, να αισθανθούμε. Έτσι μας παρουσιάζεται, τουλάχιστον στην πρώτη ανάγνωσή του.
Η ηρωίδα, η Ορελί, η φίλη της, η Μπερναντέτ, η φίνα μυρωδιά του γαλλικού κρασιού, η απολαυστική γεύση του βοδινού Βουργουνδίας και μια ιστορία αγάπης με φόντο το Παρίσι είναι χαρακτηριστικά στοιχεία που παραπέμπουν, ίσως, σε βιβλία ευπώλητα. Είναι, άραγε, έτσι; Μήπως αυτή η αίσθηση είναι μόνο η επιφάνεια; Μήπως ο συγγραφέας μας «καμώνεται» ότι γράφει ένα ευπώλητο κείμενο;
Ο μύθος αρχίζει με τον χωρισμό της ηρωίδας, της ιδιοκτήτριας του ατμοσφαιρικού εστιατορίου, (θυμίζει την κινηματογραφική Ζυλιέτ Μπινός στην ταινία Chocolat), που, ωστόσο, ξεπερνάει γρήγορα τη μελαγχολία της, καθώς διαβάζει ένα μυθιστόρημα με τίτλο «Μειδιάματα γυναικών». Συγγραφέας του είναι ο «αινιγματικός» Άγγλος Ρόμπερτ Μίλλερ. Η Ορελί, βυθισμένη στο ανάγνωσμα, που το διαβάζει απνευστί, ανακαλύπτει ότι ηρωίδα του μυθιστορήματος είναι η ίδια. Αμηχανία, απορίες, περιέργεια, ενθουσιασμός, προσδοκίες πλέκουν το μπερδεμένο κουβάρι της. Επιχειρώντας να λύσει η ίδια αινίγματα και ερωτηματικά, αποπειράται να γνωρίσει τον συγγραφέα.
Ποιον συγγραφέα; Τον πραγματικό ή τον ψευδεπίγραφο; Τον Γάλλο Αντρέ Σαμπανέ, επιμελητή εκδόσεων, ή τον επινοημένο Άγγλο Ρ. Μίλλερ; Αρχίζουμε κι εμείς, οι αναγνώστες, σιγά – σιγά να γνωρίζουμε τους ανήσυχους, θορυβώδεις και απρόβλεπτους ανθρώπους του χώρου του βιβλίου.
Η ιστορία αγάπης, που παρακολουθούμε στην πρώτη ανάγνωση, αποδεικνύεται ένα εξαιρετικό λογοτεχνικό εύρημα για να μιλήσει ο Νικολά Μπαρρό, ο συγγραφέας μας (;), για όσα γνωρίζει σε βάθος, και, από ό,τι φαίνεται, για όσα βιώνει. Οι συγγραφείς, οι εκδότες, οι μάνατζερ, «που ισχυρίζονται ότι ουσιαστικά είναι αδιάφορο το αν εμπορεύεται κανείς αναψυκτικά ή βιβλία» (σελ. 93), οι εκδοτικοί οίκοι και τα τερτίπια τους, οι φιλοδοξίες και οι ανταγωνισμοί, οι τρελοί ρυθμοί δουλειάς, τα μικρά βιβλιοπωλεία, του είναι θέματα οικεία και γνώριμα.
Στην ουσία, λοιπόν, ξεδιπλώνεται μπροστά μας ο γοητευτικός και, συνάμα, αδυσώπητος κόσμος των εκδόσεων. Πώς αλλιώς θα ακούγαμε τον απαιτητικό εκδότη Ζαν Πολ Μονσινιάκ να φωνάζει σαν «δήμιος»: «Θέλω μια ωραία συνέντευξη στη Φιγκαρό, με πολλές φωτογραφίες-τελεία και παύλα!» (σελ. 64). Πώς θα βλέπαμε το «μοχθηρό γέλιο» της πανέμορφης Μισέλ Οτέιγ, υπεύθυνης τύπου, που σπεύδει να συμφωνήσει με τον εκδότη λέγοντας: «Επιτέλους, ένας συγγραφέας που μπορεί κανείς να παρουσιάσει στον Τύπο με καμάρι» (λόγω της ομορφιάς του), (σελ. 65). Και η συγγραφέας Ελέν Μπονβέν με τις ανασφάλειες και τις αντιφάσεις της «είτε θα βρισκόταν σε φάση ασυγκράτητης έμπνευσης, οπότε … διηγιόταν όλες τις ιδέες που είχε καταφέρει να αποτυπώσει στο χαρτί …, είτε θα βρισκόταν σε φάση συγγραφικής κρίσης και τότε (χρειαζόταν να πεισθεί) ότι ήταν όντως καταπληκτική συγγραφέας». (σελ. 84).
Η συγγραφή και η έκδοση του μυθιστορήματος που διαβάζει η Ορελί βασίζονται σε μια καλοστημένη λογοτεχνική επινόηση. Οι αναγνώστες την αντιμετωπίζουμε με επιείκεια. Άλλωστε και οι δυο αφηγητές, και η Ορελί και ο Αντρέ, που αφηγούνται εναλλάξ –ίδια γεγονότα, δυο ματιές- είναι πολύ χαριτωμένοι. Ποια είναι, άραγε η ταυτότητα του συγγραφέα, που επίμονα αναζητά η Ορελί;
Ποια είναι, άραγε, η ταυτότητα του δικού μας συγγραφέα; Είναι ο Νικολά Μπαρρό, Παριζιάνος με Γερμανίδα μητέρα, όπως αναγράφεται στο εσώφυλλο του βιβλίου μας ή, μήπως, πίσω από το όνομά του κρύβεται η Γερμανίδα Daniela Thiele, όπως εικάζεται, συγγραφέας και ιδιοκτήτρια εκδοτικού οίκου; Καθώς προχωρεί η ανάγνωσή μας, εντοπίζουμε ενδιαφέρουσες αντιστοιχίες ανάμεσα στο βιβλίο που διαβάζει η Ορελί και στο βιβλίο που κρατάμε εμείς, οι αναγνώστες, στα χέρια μας! Το εγκείμενο είναι ομόθεμο με το κείμενο πλαίσιο. Παράλληλοι κόσμοι, ανάλογα ευρήματα και τεχνικές, ίδιοι τίτλοι. Τα πράγματα, λοιπόν, περιπλέκονται.
Το αποτύπωμα των θεωρητικών της Λογοτεχνίας, που προκειμένου να ελευθερώσουν το κείμενο από το χωροχρονικό του στίγμα, πρεσβεύουν ότι «ο συγγραφέας πέθανε», υπάρχει στο κείμενό μας. Ταυτόχρονα, όμως, συνυπάρχει, και μάλιστα εντονότερα, το αποτύπωμα των ανθρώπων που κινούνται στο χώρο των εκδόσεων και επιδιώκουν πάση θυσία να «κατασκευάζουν» προφίλ συγγραφέων. Αυτή η διπλή και εκ διαμέτρου αντίθετη τάση, έτσι όπως εκτυλίσσεται στο μυθιστόρημα, προσφέρει στον αναγνώστη, ακόμη και τον ανυποψίαστο, μια μοναδική αναγνωστική εμπειρία.
Εύη Ζερβού – Καλλιακούδη
Το πατάρι των αναγνώσεων 
Σχολιάστε